ماهی کپور و ماهی قزل آلا به جرعت از شناخته شده ماهی های آب شیرین هستند . در این مقاله تلاش کردیم تا همه اطلاعات ممکن در مورد ماهی کپور رو گردآوری کنیم .
خانواده کپورماهیان یکی از بزرگترین خانواده ماهیها بوده و شامل ۲۲۰ جنس و ۲۴۲۰ گونه است. کپورماهیان بزرگترین خانواده آب شیرین هستند و در ناحیه مصبی و آبهای لب شور نیز دیده میشوند البته بزرگترین خانواده در آبهای داخلی کشور سگ ماهیان می باشد ازکپورماهیهای معروف ایران میتوان انواع سسماهی ازجمله سسماهیکور،سیاه ماهی،ماهی سفید ،کولمه وسیاهکولی را نامبرد.در دریای خزر ۲۰گونه از خانواده کپور ماهیان وجود دارد مانند ماهی سفید، ماهی کولمه، ماش ماهی، سیم و… که مهمترین آن گونه کپور معمولی (Cyprinuscarpio)است که بومی دریای خزر و وحشی میباشد.کپور معمولی جز ماهیان گرمابی بوده و در مناطق نیمه گرم و گرمسیر که دارای حرارتی بین ۲۰-۱۵الی ۳۵-۴۰ درجه سانتیگراد باشد زیست میکند
معرفی علمی کپور ماهیان
خانواده کپور ماهیان متعلق به راسته کپور ماهی شکلان Cypriniformes می باشند
نام انگلیسی : Carps
مشخصات کلی خانواده کپور ماهیان
بدن کپور ماهیان از فلسهای دایره ای شکل Cycloid پوشیده شده ولی در بعضی از گونه ها عاری از فلس میباشد.
لبها باریک دهان نیمه حلالی یا به شکل شکاف عرضی است و حتی انتهایی.فوقانی.تحتانی و نیمه تحتانی نیز میباشد.
در اطراف دهان سبیلک مشاهده میشود و در صورت داشتن سبیلک بیش از دو جفت نخواهد بود البته در جنس Gobiobotia چهار جفت سبیلک دیده میشود.
استخوانهای حلقی داسی شکل بوده و خوب رشد کرده است.
دندان حلقی یک تا سه ردیفی و تعداد آنها در هر ردیف کمتر از ۹ عدد است و دارای دندان آسیایی کوچک نیز میباشند.
کیسه شنای آنها دارای ۲ تا ۳ حفره میباشد.
کپور ماهیان در آبهای شیرین داخلی هم حضور دارند.
در بعضی از آبهای شیرین به صورت نیمه مهاجر و مهاجر در دریا وجود دارند ولی از حیث شکل ظاهری متفاوت و از نظر زندگی نیز با هم فرق دارند.
در بعضی از ماهیان این خانواده در موقع تخم ریزی سر و بدن آنها از برآمدگیهای مرواریدی Epitilial پوشیده میشود.
تقریبا تمام اعضای آن متعلق شیرین بوده و یا در صورت زندگی در آب لب شور برای تولید مثل نیاز مند ورود به آبهای شیرین هستند.
انواع کپورهای ایران
خانواده کپورماهیان شامل۲۴۲۰ گونه از ۲۲۰ جنس میباشد.
در بخش جنوبی دریای کاسپین۱۷ گونه از ۱۲ جنس ثبت شده و هر از گاهی گونه های دیگری نیز مشاهده میشود.
۱_کپور معمولی۲_ماهی سفید۳_ماهی سیم۴_ماهی سیم آبی۵_سیم کندپوزه(چشم سفید)۶_کپور نقره ای(پرورشی)۷_کاراس(ماهی حوض.ماهی طلایی)۸_ماهی مروارید(کولی)۹.شاه کولی(اسلک سپیدکولی)۱۰_تیزه کولی۱۱_سیاه کولی ۱۲.ماهی کلمه۱۳_ماش ماهی۱۴_سس ماهی کاسپین ۱۵.سس(ماهی آرال.اورنج)۱۶سس ماهی(زردک.زردپر.اورنج)۱۷.شمشیر ماهی
ماهیگیری و صید ماهی کپور
فصل صیدکپور ماهیان دردریای خزراز ۲۰ مهرتا ۱۵ فروردین است و برحسب گونه ، فراوانی صید آنها متفاوت است بطور مثال آبان و آذر صیدماهی سفید ، اردیبهشت و خرداد ماهی کولی و در بهمن و اسفند ماهی کولمه فراوانتر است.رژیم غذایی این ماهی همه چیز خوار می باشد از گیاهان آبزی مانند جلبکها ریز (فیتوپلانکتونها) و جانوران ریز آبزی مانند لارو حشرات ، نرم تنان کف زی ، شیرونومیدها ،کوپه پودا ،(زئوپلانکتونها) از نقاط ساحلی و بستر آب و سطوح مختلف آب به انتخاب خود تغذیه میکند کپور معمولی در سال اول زندگی (بهار و تابستان) از پلانکتونهای جانوری تغذیه می نماید ولی به تدریج به تغذیه جانوران کف زی می پردازد در اواخر سال دوم زندگی (پائیز) مقداری غذای گیاهی نیز مصرف می نماید. این ماهی از غذای دستی شامل سبوسها ، غلات و کنجاله ها نیز به آسانی استقبال می کند ماهی کپور بر خلاف ماهی قزل آلا که برای پیدا کردن و گرفتن طعمه از حس بینایی کمک می گیرد برای دریافت طعمه متکی به حس بویایی میباشد که سبیلک ها در این عمر دخیل می باشند و کار چشایی را انجام می دهند بطور کل ماهی کپور طعمه های بودار را دوست دارد و علاقه زیادی به طعمه هایی از قبیل کرم ، نان و سیب زمینی دارد و ماهیگیران اگر از چنین طعمه هایی در قلابها استفاده کنند می توانند موفق تر و راحت تر ماهی را به سمت قلاب بکشند و گفته می شود کپور ماهیان غذاهای شیرین و ماهیان سردآبی (قزل آلا) غذاهای ترش مزه را ترجیح می دهد که این خود می تواند به انتخاب طعمه برای ماهی کمک کند و ماهیگیران اگر در فصل بهار از بچه ماهی به عنوان طعمه ماهیگیری استفاده کنند جواب خوبی می گیرند ماهیگیران عزیز می دانند که کپور ماهیان را در دریاچه ها و آبگیرها و بیشتر در پایین دست رودخانه وقسمت میانی رود خانه ها دیده می شوند و حتی می توان در مردابها اقدام به صید کرد.
ماهیگیران با توجه به موقعیت جغرافیایی و دسترسی به هر کدام از محیط های گفته شده می توانند محل مناسب ماهیگیری خود را انتخاب نمایند با توجه به اینکه اصولا کپور ماهیان به آبهای راکد و گرم علاقه زیادی دارند در چنین محیط هایی فراوان تر و صید آنها نیز به مراتب آسان تر می باشد . بطور کلی ماهی های صید شده در مناطق گرمسیری (جنوب کشور). از دیگر استانها بزرگتر میباشد که این بخاطر شرایط اقلیم مناسب زیست این ماهی در این نوع مناطق می باشد کپور ماهیان را می تواندر فصلهای اردیبهشت تا شهریور ماه صید کرد زمان تخم ریزی در بهار و اوایل تابستان است ، تخم ریزی به صورت دسته جمعی و در سنین و اندازه های مختلف صورت می گیرد و مسلما ماهیگیری در این زمان توصیه نمی گردد چون همان طور که میدانید در این زمان گوشت ماهی کیفیت مناسب ندارد و از طرفی باعث لطمه خوردن به جمیعت این ماهی می گردد جایگاه تخم ریزی طبیعی این ماهی ها در زمین های تازه به زیر آب رفته و پوشیده از بسترهای گیاهی است طغیان و گل آلودگی رودخانه ها خود عامل تحریک تخم ریزی این ماهی می باشد در ضمن در هر موقع از سال که این ماهی صید شود حتی بعد از فصل تخم ریزی مقداری تخم در شکم این ماهی دیده میشود این ماهی در زمان تخم ریزی همه تخمهای خود را رها سازی نمیکند.در خانواده کپور ماهیان سیاه ماهی و باربوس در زمان تخم ریزی داری تخمهای سمی میباشد که مصرف تخم ها باعث مسمومیت فرد میگردد.
عکس و نام دقیق کپور ماهیانی که در ایران زندگی می کنند :
ماهی سیم چشم سفید(کند پوزه)
نام علمی.Ballerus Sapa
نام انگلیسی.White.eye bream
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا ۳۵cm
بومی آسیا.اروپا و رودخانه های بزرگ منتهی به دریاهای کاسپین.سیاه.آرال
ماهی سیم آبی
نام علمی.Ballerus ballerus
نام انگلیسی.(Blue bream (zope
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا ۴۰cm وزن ۹۴۰g
حضور در دریای کاسپین.رود ولگا و کشورهای اروپایی
ماهی سفید
نام علمی.Rutilus frisii
نام انگلیسی.Caspian kutum
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا ۷۰cm وزن۸kg سن۱۲y
حضور در دریای کاسپین
ماهی کولمه
نام علمی.Rutilus rutilus
نام انگلیسی.Roach
کپور ماهیان.Cyprinidae
حضور در دریای کاسپین
سیاه کولی
نام علمی.Vimba vimba
نام انگلیسی.Caspian vimba bream
کپور ماهیان.Cyprinidae
حضور در دریای کاسپین
تیزه کولی
نام علمی.Hemiculter leucisculus
نام انگلیسی.Sharpbelly
کپور ماهیان.Cyprinidae
حضور تا عمق ۱۰m
بیشینه درازا ۲۳cm
عکس.آقای کیوان عباسی (انزلی)
شاه کولی (سپید کولی)
نام علمی.Alburnus chalcoides
نام انگلیسی.Danube bleak
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا ۴۰cm
حضور در دریای کاسپین
مروارید ماهی (کولی)
نام علمی.Alburnus alburnus
نام انگلیسی.Bleak
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا ۲۵cm با وزن ۶۰g
حضور در دریای کاسپی
ماهی طلایی (کاراس _ ماهی حوض)نام علمی.Carassius auratus
نام انگلیسی.Goldfish
کپور ماهیان.Cyprinidae
حضورتاعمق ۲۰m
بیشینه درازا ۴۸cm سن ۴۱y
بومی.آسیا.معرفی شده به آبهای سراسر جهان
کپور نقره ای
نام علمی.Hypophthalmichthys molitrix
نام انگلیسی.Silver carp
کپور ماهیانCyprinidae
حضورتاعمق۲۰m
بیشینه درازا۱۰۵cmوزن۵۰kg
بومی چین.روسیه.رودآمور
معرفی شده به سراسر جهان
زردپر لب کلفت
نام علمی.Luciobarbus mursa
نام انگلیسی.Mursa barbel
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا ۴۰cm
عکس.آقای کیوان عباسی (ارس)
کپور سر گنده
نام علمی.Hypophthalmichthys nobilis
نام انگلیسی.Bighead carp
کپور ماهیانCyprinidae
بیشینه درازا۱۴۶cmوزن۴۰kgسن۲۰y
بومی چین.معرفی شده به دیگر کشورها
شمشیر ماهی
نام علمی.Pelecus cultratus
نام انگلیسی.(Sichel (Ziege
کپور ماهیان.Cyprinidae
حضور در دریای کاسپین
زردپر سرفولادی
نام علمی.Luciobarbus capito
نام انگلیسی.Bulatmai barbel
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا ۱۰۵cm وزن ۱۵kg
حضور در دریای کاسپی
زردپر آرال
نام علمی.Luciobarbus brachycephalus
نام انگلیسی.Aral barbel
کپور ماهیان.Cyprinida
بیشینه درازا ۹۰cm وزن ۲۲kg
حضور در دریای کاسپین
زردپر آرال (انزلی)
نام علمی.Luciobarbus brachycephalus
نام انگلیسی.Aral barbel
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا ۹۰cm وزن ۲۲kg
حضور در دریای کاسپین
عکس.آقای کیوان عباسی
ماش ماهی
نام علمی.Leuciscus aspius
نام انگلیسی.Asp
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا ۱۲۰cm وزن ۹kg سن ۱۱y
حضور در دریای کاسپین
زردپر زردباله(گتان)خوزستان
نام علمی.Luciobarbus xanthopterus
نام انگلیسی.(Yellowfin barbell(gattan
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا۱۵۰cmسن۱۱y
بومی ایران حوضه آبریز خلیج فارس
و کشورعراق
ماهی شکم سیاه ارس (ارمنستان)
نام علمی.Chondrostoma cyri
نام انگلیسی.Kura nase
Southern caspian nase
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا۲۱/۵cm
بومی ایران.ارمنستان.گرجستان
لای ماهی
نام علمی.Tinca tinca
نام انگلیسی.Tench
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا ۸۴cm وزن ۷/۵kg
حضور در آبهای داخلی ایران
سونگ (عنزه)
نام علمی.Luciobarbus esocinus
نام انگلیسی.Mangar
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا ۲۳۰cm وزن ۱۴۰kg
بومی ایران.عراق.سوریه و بخش آسیایی ترکیه
ماهی شیر بُت (شابوت)
نام علمی.Barbus grypus
نام انگلیسی.Shabout
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا ۱۵۰cm وزن ۳۰kg سن ۱۷y
بومی ایران.عراق.سوریه و بخش آسیایی ترکیه
ماش ماهی شلج (ماش دجله)
نام علمی.Aspius vorax
نام انگلیسی.Tigris asp
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا ۱۰۲cm وزن ۱۰kg سن ۲۴y
بومی ایران.عراق.سوریه و بخش آسیایی ترکیه
زردپر لب کلفت
نام علمی.Luciobarbus mursa
نام انگلیسی.Mursa barbel
کپور ماهیان.Cyprinidae
بیشینه درازا ۴۰cm
عکس.آقای کیوان عباسی (ارس)
کپور معمولی
نام علمی.Cyprinus carpio
نام انگلیسی.Common carp
کپور ماهیان.Cyprinidae
منطقه سیسنگان شهریور ۱۳۷۱